SỐT
XUẤT HUYẾT
Sốt xuất huyết là gì?
Theo Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế: Sốt xuất huyết là bệnh truyền
nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, có thể gây thành dịch. Virus Dengue xâm
nhập từ người bệnh sang người lành thông qua vết muỗi đốt từ muỗi vằn truyền
bệnh có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ yếu là
do Aedes aegypti.
Triệu chứng sốt xuất
huyết
Tùy vào giai đoạn và mức độ bệnh, những triệu chứng của bệnh sốt
xuất huyết sẽ khác nhau:
Ở thể nhẹ, người bệnh sẽ có những biểu hiện dưới đây
- Sốt cao đột ngột 39 – 40 độ C;
- Tình trạng sốt có thể kéo dài 4 –
7 ngày và rất khó hạ sốt;
- Đau đầu dữ dội ở vùng trán, sau
nhãn cầu;
- Đau nhức khớp và cơ;
- Buồn nôn và ói mửa;
- Có tình trạng nổi mẩn đỏ, phát
ban;
Ở thể nặng, người bệnh sẽ xuất hiện những triệu chứng trên kèm
theo những dấu hiệu sau:
- Dấu hiệu xuất huyết: Chấm xuất
huyết ngoài da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, vết bầm tím, nôn/ói ra
máu, đi cầu phân đen (do bị xuất huyết nội tạng).
- Đau bụng, buồn nôn, chân tay lạnh,
người vật vã, hốt hoảng (hội chứng choáng do xuất huyết nội tạng gây mất
máu, tụt huyết áp), nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn
đến tử vong.
Hội chứng sốc dengue
Đây là thể bệnh nghiêm trọng nhất đối với bệnh nhân mắc sốt xuất
huyết. Dấu hiệu của bệnh bao gồm tất cả những triệu chứng kể trên. Người bệnh
có thể xuất hiện tình trạng xuất huyết nặng và tụt huyết áp, ứ dịch ở khoang
màng phổi và ổ bụng nhiều. Trường hợp này nếu không được điều trị kịp thời có
thể dẫn đến tử vong.
Các giai đoạn của bệnh
sốt xuất huyết
Bệnh sốt xuất huyết được xếp vào nhóm các bệnh truyền nhiễm nguy
hiểm bởi diễn tiến của bệnh rất nhanh và đột ngột. Thông thường bệnh nhân mắc
sốt xuất huyết sẽ phải trải qua 3 giai đoạn:
- Giai đoạn sốt cao: Thường
bệnh nhân sẽ sốt cao đột ngột trong khoảng 2 ngày với nhiệt độ cơ thể lên
đến 40 độ C. Trong giai đoạn này, bệnh chưa có các dấu hiệu rõ ràng nên
rất khó phân biệt với các loại sốt khác. Để xác định có bị sốt xuất huyết
hay không, người bệnh nên đến các cơ sở y tế làm xét nghiệm và được điều
trị kịp thời.
- Giai đoạn nguy hiểm: Đây mới là giai
đoạn nguy hiểm nhất nhưng bệnh nhân thường chủ quan do tình trạng sốt đã
giảm đáng kể. Lúc này, các triệu chứng nặng của sốt xuất huyết bắt đầu
xuất hiện rõ rệt như: xuất huyết dưới da, chảy máu cam,… Tùy vào mức độ
cũng như biến chứng của bệnh có thể dẫn đến chảy máu nội tạng, tràn dịch
màng phổi, xuất huyết tiêu hóa… vô cùng nguy hiểm.
- Giai đoạn phục hồi: Đây là giai đoạn
cơ thể dần phục hồi, tiểu cầu tăng dần, huyết động ổn định. Do đó, người
bệnh đã có cảm giác thèm ăn và thể trạng bắt đầu hồi phục dần.
Biến chứng nguy hiểm của
bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết thường bắt đầu với triệu chứng sốt. Trong vòng từ
4 – 7 ngày, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng như: sốt cao, đau đầu, buồn nôn,
phát ban, đau nhức khớp và cơ… Bệnh tiến triển rất nhanh, nếu không được điều
trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như:
- Hạ tiểu cầu khiến cơ thể mệt mỏi,
li bì. Chính vì vậy, người bệnh cần được làm xét nghiệm công thức máu để
có được phác đồ điều trị hợp lý.
- Sốt xuất huyết biến chứng nặng gây
tổn thương mạch máu dẫn đến chảy máu cam, nướu, kèm theo huyết tương thoát
khỏi mạch máu chảy ồ ạt ra ngoài cơ thể dẫn đến tử vong.
- Suy tim, suy thận do tình trạng
xuất huyết liên tục làm rối loạn hệ thống tuần hoàn. Đặc biệt khi tim
không được bơm đủ máu có thể dẫn đến tràn dịch màng tim.
- Tràn dịch màng phổi cũng là biến
chứng nguy hiểm có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
Chuyên gia cảnh báo 3 sai
lầm khiến bệnh sốt xuất huyết trở nặng
Bệnh sốt xuất huyết có triệu chứng đa dạng và có thể chuyển biến
nhanh dẫn tới biến chứng vô cùng nghiêm trọng nhưng CHƯA CÓ VẮC XIN DỰ PHÒNG và
KHÔNG CÓ THUỐC ĐẶC TRỊ. Làm thế nào để cả gia đình bạn tránh được bệnh sốt xuất
huyết?
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Hương cảnh báo: 3 SAI LẦM thường gặp
khiến bệnh nhân trở nặng không thể cứu vãn.
Sai lầm 1: Chủ quan không đi khám bệnh
Sốt xuất huyết được chia thành 3 mức độ: Nhẹ, có dấu hiệu cảnh
báo và nặng. Mặc dù mức độ nhẹ có thể được chỉ định theo dõi tại nhà nhưng
người bệnh vẫn cần đi khám để được chẩn đoán và theo dõi bởi bệnh có thể tiến
triển từ mức độ nhẹ sang nặng. Đối với sốt xuất huyết ở mức độ nặng có thể gây
ra biến chứng nặng như xuất huyết nội tạng, tổn thương não, tổn thương gan
thận, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện kịp thời. Nếu có chỉ định theo
dõi tại nhà, cần lưu ý tái khám thường xuyên, nhập viện ngay khi có các dấu
hiệu cảnh báo bệnh tiến triển theo chiều hướng xấu như:
- Mệt mỏi, khó chịu dù giảm sốt hoặc
hết sốt;
- Nôn ói nhiều;
- Đau bụng nhiều;
- Tay chân lạnh, ẩm;
- Mệt lả, bứt rứt;
- Xuất huyết mũi, miệng hoặc bất kỳ
chỗ nào…
Sai lầm 2: Hết sốt là khỏi bệnh
Sự thực là sau giai đoạn sốt cao lại chính là GIAI ĐOẠN NGUY
HIỂM nhất của bệnh. Sau 2-7 ngày, phần lớn người bệnh đã hết sốt và cảm thấy đỡ
khó chịu trong người nhưng đây lại là thời điểm quyết định cần kiểm soát bệnh
chặt chẽ. Ở thời kỳ này, virus Dengue đã làm hệ miễn dịch suy yếu đi rất nhiều.
Triệu chứng bắt đầu nhận rõ như: xuất huyết dưới da, chảy máu cam,… Tùy vào mức
độ cũng như biến chứng của bệnh có thể dẫn đến chảy máu nội tạng, tràn dịch
màng phổi, xuất huyết tiêu hóa, thậm chí tử vong. Chính vì vậy, đây là giai
đoạn cần được bác sĩ theo dõi sát sao.
Sai lầm 3: Chỉ mắc bệnh 1 lần trong đời
Bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra với 4 týp, ký hiệu là
D1, D2, D3, D4. Cả 4 týp virus này đều có khả năng gây bệnh ở Việt Nam và luân
phiên gây ra dịch bệnh. Miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ đặc hiệu
đối với từng týp riêng lẻ, vì vậy có thể hiểu rằng: một người có thể mắc sốt
xuất huyết 4 lần trong đời với 4 týp virus khác nhau.
Cần làm gì khi nghi ngờ
mắc bệnh sốt xuất huyết?
Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh sốt xuất huyết,
bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xét nghiệm, chẩn đoán và điều
trị phù hợp.
Trong 3-4 ngày đầu, nếu có chỉ định theo dõi tại nhà, người bệnh
cần tuân thủ chặt chẽ những lời khuyên sau:
- Nằm nghỉ ngơi;
- Ăn thức ăn dễ tiêu hóa như cháo,
súp, sữa; uống nhiều nước, có thể cho bệnh nhân uống dung dịch Oresol,
nước trái cây càng tốt;
- Uống thuốc hạ sốt, lưu ý chỉ được
hạ sốt bằng paracetamol chứ không được dùng Ibuprofen hoặc Aspirin vì có
nguy cơ gây chảy máu đồng thời chườm mát cho người bệnh;
- Theo dõi liên tục, nếu thấy bệnh
nhân có diễn biến nghiêm trọng hơn như li bì, bứt rứt, vật vã, chân tay
lạnh, đau bụng, nôn nhiều thì cần phải đưa ngay đến cơ sở y tế.
Lưu ý khi điều trị bệnh
sốt xuất huyết
- Khi sốt, người bệnh thường xuyên
mệt mỏi, dễ mất nước. Vì thế, cần bổ sung nhiều nước hơn bình thường. Với
trẻ em, cần bổ sung 1500ml nước trong ngày, với người lớn thì lượng nước
cần bổ sung khoảng 2000ml.
- Tuyệt đối tránh những loại nước có
gas, có màu đỏ, màu đậm vì sẽ gây nhầm lẫn với hiện tượng chảy máu dạ dày
nếu người bệnh có hiện tượng nôn.
- Người bệnh sốt xuất huyết cũng nên
ăn những loại thức ăn dạng lỏng như cháo, súp hoặc cơm nát. Đồng thời
tránh những loại thức ăn có nhiều dầu mỡ, gây khó tiêu, đầy bụng.
- Người bệnh đặc biệt chú ý đến việc
tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ, kể cả khi ngừng sốt vẫn phải tái khám.
Trong trường hợp người bệnh có hiện tượng lừ đừ, li bì hoặc buồn nôn, đau
bụng dữ dội, xuất huyết, tay chân lạnh thì cần đi khám càng sớm càng tốt.
Hướng dẫn phòng bệnh sốt
xuất huyết
Các chuyên gia khuyến cáo, để phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết cần
thực hiện:
- Giữ gìn nơi ở, môi trường sống
xung quanh luôn sạch sẽ;
- Tuyệt đối không được trữ nước ở
các thùng, xô chậu hay các dụng cụ khác trong nhà, để muỗi không có cơ hội
đẻ trứng;
- Áp dụng một số biện pháp như đốt
hương muỗi, vợt muỗi và phun thuốc diệt muỗi;
- Phát quang bụi rậm;
- Mắc màn khi ngủ để tránh bị muỗi
đốt;
- Nếu có dấu hiệu sốt nên đến ngay
cơ sở y tế để khám và được tư vấn điều trị, tuyệt đối không tự điều trị
tại nhà.